Właściwie zaprojektowane oświetlenie hali i zakładów produkcyjnych nie tylko poprawia komfort pracy, ale także wpływa korzystnie na bezpieczeństwo pracujących w niej osób. Na co zwrócić uwagę przy projektowaniu obiektów przemysłowych, w tym niezbędnych systemów oświetleniowych?
Nikogo nie trzeba przekonywać, że naturalne światło jest najzdrowsze dla ludzkiego oka. Nie obciąża i nie męczy wzroku pracowników, motywuje do działania, ale także pozytywnie wpływa na koncentrację i nastrój. Jednak ze względu na konstrukcję i przeznaczenie budynków czasami może nie być możliwości zapewnienia dostatecznego natężenia światła dziennego do pracy. Przykładem może być projekt hali magazynowej lub przemysłowej – w większości przypadków obiekty te nie mają dostępu do wystarczającego nasłonecznienia.
Na co zwrócić uwagę, wybierając źródło światła? Jakie jest optymalne natężenia oświetlenia dla przestrzeni przemysłowej? Odpowiedź znajdziesz w dalszej części artykułu.
Podstawowe parametry oświetlenia
Zanim będziesz w stanie określić, ile źródeł światła i o jakim natężeniu będzie trzeba zastosować w hali magazynowej, przydatne może być zapoznanie się z niektórymi terminami. Oto najważniejsze z nich.
Lumen
Jednostka metryczna mierząca ilość światła wytwarzanego przez oświetlenie. Im więcej światła wytwarza źródło, tym wyższy parametr.
Lux
Parametr określający natężenie światła postrzeganego przez człowieka podczas przechodzenia przez oko lub odbijania światła od powierzchni. 1 lux = 1 lumen/metr kwadratowy.
Kąt padania światła
Kolejnym ważnym parametrem, który będzie pomocny w prawidłowym projektowaniu oświetlenia, jest kąt padania światła. Ze względu na swoją uniwersalność wiele opraw dostępnych na rynku może być stosowanych do jednoczesnego oświetlenia hal produkcyjnych, magazynów wielkopowierzchniowych, a także ciągów komunikacyjnych pomiędzy regałami.
Temperatura barwowa
Temperatura barwowa opisuje, jak ciepłe lub chłodne jest białe światło widziane ludzkim okiem. Kiedy światło ma pomarańczowe i żółte odcienie, nazywamy to ciepłą bielą, gdy jest neutralne, nazywamy to chłodną bielą, a gdy emituje lekko niebieskie odcienie, nazywamy światłem dziennym. Parametr ten wyrażany jest w Kelvinach (K).
Plan oświetlenia magazynu
Plan oświetlenia pomaga lepiej zorientować się, jaki rodzaj oświetlenia można zastosować w magazynie i jak należy je rozmieścić. Wykonuje się go za pomocą specjalnego oprogramowania, które mierzy wymiary i uwzględnia inne ważne informacje, takie jak:
- szerokość, długość i wysokość obiektu,
- lokalizacja światła,
- przeszkody mogące powodować zacienienia,
- ilość naturalnego światła.
Powyższe informacje pomogą odtworzyć wnętrze obiektu i określić typ osprzętu, konfigurację i liczbę źródeł światła, które należy zainstalować.
Wymagania dotyczące oświetlenia hal i magazynów
System oświetlenia hal i obiektów przemysłowych podlega prawu polskiemu. Wymagania dotyczące parametrów oświetlenia elektrycznego określają Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, a także Polskie Normy, w tym:
- PN-EN 12464-1:2012 Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Część 1: Miejsca pracy w pomieszczeniach.
- EN 12665:2008 Światło i oświetlenie – Światło i oświetlenie – Podstawowe terminy i kryteria określania wymagań oświetleniowych.
Zgodnie z tymi wytycznymi, oprawy 100–200 lx są dopuszczalne we wszystkich ciągach komunikacyjnych, a do miejsc pracy, w których przebywają ludzie, zalecane są poziomy luminancji powyżej 200 lx, często przekraczające 500 lx przy zadaniach wymagających dużej precyzji.
Profesjonalne oświetlenie zakładów produkcyjnych
Każdy zgodzi się z tym, że naturalne światło to najzdrowsza opcja dla oczu podczas pracy. Nie przeciąża wzroku, nie powoduje bólu głowy, a także pozytywnie wpływa na koncentrację i nastrój. Jednak ze względu na architekturę i przeznaczenie niektórych budynków nie zawsze jest możliwe zapewnienie dostatecznego natężenia światła dziennego do pracy. W większości przypadków obiekty takie jak hale magazynowe czy produkcyjne nie mają zbytnio dostępu do nasłonecznienia.
Choć przepisy mówią, że tam, gdzie pracownicy przebywają dłużej niż 4 godziny, światło dzienne musi być zapewnione poprzez zamontowanie świetlików dachowych i listew przyokiennych, określony stosunek okna do podłogi wynoszący 1:8 nie gwarantuje komfortowego oświetlenia. Zauważ, że nawet korzystniejsze proporcje nie zawsze mogą być pomocne. To wszystko za sprawą różnej długości dnia i kąta nasłonecznienia czy warunków pogodowych.
Ile opraw jest potrzebnych do oświetlenia hali magazynowej?
Odpowiedź na to pytanie zależy przede wszystkim od wielkości i potrzeb Twojego magazynu. Pierwszą rzeczą, którą musisz zrobić, to zdecydować, ile opraw jest potrzebnych do wytworzenia odpowiedniej ilości światła. Pamiętaj, że oświetlenie magazynowe może mieć różne typy i rozmiary, więc upewnij się, że znasz szczegółową specyfikację każdego źródła światła, zanim złożysz zamówienie.
Jaki rodzaj oświetlenia sprawdzi się najlepiej w zastosowaniach przemysłowych?
W warunkach przemysłowych najczęściej stosuje się źródła światła w technologii LED, której zaletą jest znaczne zmniejszenie zużycia energii. Lampy LED są również bardzo funkcjonalne i wydajne – tam, gdzie wraz z nimi zainstalowane są czujniki ruchu, po włączeniu działają natychmiast z pełną mocą, dzięki czemu idealnie nadają się do obszarów o mniejszym natężeniu pracy personelu.
Oprawki wykonane powinny być z tworzywa sztucznego typu ABS, aluminium lub poliwęglanu – materiałów, które są odporne na uszkodzenia mechaniczne. Warto zwrócić również uwagę na to, czy wybrana oprawa spełnia normy wodo- i pyło-szczelności IP.
Jakie światło będzie odpowiednie do zakładu produkcyjnego?
Wspomniane natężenie światła, a także równomierność oświetlenia i stopień jego rozproszenia mają kluczowe znaczenie dla skuteczności oświetlenia. Natężenie mierzone w luksach (lx) zależy m.in. od strumienia świetlnego, kąta promieniowania oraz odległości oświetlanego obszaru od źródła światła. Natomiast równomierność oświetlenia wyliczana jest ze stosunku uśrednionej i najniższej wartości natężenia światła na danej płaszczyźnie.
W większości przypadków oświetlenie LED o szerokim kącie padania światła znajdzie zastosowanie w magazynach lub halach produkcyjnych. Niekiedy jednak charakter pracy wymusza zastosowanie oświetlenia punktowego, m.in. dla poszczególnych stanowisk pracy. Należy jednak pamiętać, że takie światła mogą tworzyć ostre cienie, które utrudniają wykonywanie pracy osobom znajdującym się na sąsiednich stanowiskach pracy.
Aby nie męczyć wzroku pracowników, warto zastosować oprawy, które pozwalają na regulację natężenia oświetlenia. W ten sposób można ustawić w danym momencie optymalne natężenie światła przy uwzględnieniu takich czynników jak wielkość świetlików dachowych i ilość padającego światła słonecznego.